Kalfke an tuur

Vroeger was et de gewoonste zoak van e wereld. Peerden, ponies, n bol ien t laand; ze stonden bij zummerdag geregeld an tuur. En as grond koalvreten was, werden dieren vertuurd. Dieren turen betekent dat ze met n ket of taauw an poal of stik ien e grond vastzet worden. En veur t bevestigen moe je an e uutenden altied n poar wervels bruken, aans gijt t taauw gaauwachteg drellen en kniept dan et beest de ströt dicht.

Ien e joaren zestig en eerder werden meeste kalver geboren ien de wintermoanden jannewoarie, feberwoarie en meert. t Warren ok de moanden van de beruchte kalverziektes, dat der ging nog wel ns een dood. Dooie kalver werden dan noar de krengenbak brocht, aargens buten t dörp. Op t gemeentehuus kon je de sleudel van de krengenbak hoalen en weer ienlevern.
De kalver die ien die moanden geboren werden, gingen voak noa t maaien zo ien juni/juli ien grode koppels t laand ien. Voak gingen kalver bij t lösloaten as enter over twenter deur t laand. Summege beesten vlogen as dollen dwars deur sloten om uuteindeleks tot rust te kommen en t felle zunlicht te aanvoarden as onderdeel van t nije leven. 

Mor zo nou en dan was der koe die loat kalfde, ien mei of juni. n Bol kon verkocht worden. Mor kuikalfke wer dan toch anholden en har dan gien gezelschap. Zo harren we thuus Neeltje Witsteert, mien lievelengskalf met huulmoal widde steert. Wat was k wies met dat beest. Loater kwam t dier op t hiem an tuur. 

Kalver die an tuur zatten, werden huul mak en kwammen altied zo op dij toelopen, ok loater as hokkeleng lös ien t laand. Loater warren et de makkelekste koeien. Vandoag de dag wordt der ien Nederland aans docht over dieren an tuur. Sinds n poar joar maggen dieren niet meer an tuur zet worden, volgens EU-verordenengen. Weg kontakt met t dier.

t Meertens Instituut en de Dikke van Dale moaken meldeng van t woord as verolderd of gewestelek. Ien t Nederlaands bestijt nog t waarkwoord 'tuieren'. Dat ben k ien tien joar tied twee keer ien n noar t Nederlaands vertoalde roman tegenkommen. Je hemmen ok nog t woord 'tuiertouw'.