maandag 27 december 2021

Gien herberg en gien stal

Dizze beesten trof k körtleden aan ien t park. Ze hemmen gien verlet van n herberg.

Mor zollen ze niet beder òf wezen ien n stal? Ok al hemmen ze n dikke vacht, t liekt me kold zat veur t kaalfke.

t Gebeurt niet voak dat Schotse Hooglanders ien december kalven. Mor dit kuikaalfke liekt niet older as twee week.
 


woensdag 22 december 2021

Bende van Oldekerk (1) - n gedicht

Leste moanden hemmen der weer verscheidene artikels ien e kraant stoan over de Bende van Oldekerk. Leste woapenfeit is de onthulleng van n stien op t kerkhof van Nijkerk met de vier noamen van de minsen die 6 oktober 1944 t leven lieten. Op e stien is n gedicht ien t Westerkertiers ploatst van dichter Melle Hijlkemoa. t Is n mooi gedicht.

t Was noazummer 1944 dat ien t Westerkertier overvallen en ienbroaken bij boeren pleegd werden. Overvallers deden heur veur as Landwachters.  Ze kregen de noam "De Bende van Oldekerk" mor "Bende van t Foan" har beder west. Doar ien n huus op Klein Ruslaand hielden de mannen heur verscholen. Op 6 oktober 1944 het de Duutse Sichersheitsdienst n drastisch enne moakt an e Bende van Oldekerk.  

De mannen werden noamloos begroaven op t kerkhof van Nijkerk. De stien herinnert an de gebeurtenis van toen en van wat loater gebeurd is.




vrijdag 17 december 2021

Verholdengen uut t lood

 n Tiedje terug he'k schreven over Wilde eenden. Ien elke koppel eenden bennen der veul meer erken as wiefkes te vienden. Om an te geven hoe scheve de verholdengs wel niet bennen, hieronder nog foto van körtleden. 

Hoeveul wiefkes (brune eenden) en hoeveul erken bennen der te vienden op dizze foto? t Is gien open vroag, gien rhetoriese vroag en gien kwis-vroag.

t Is wat t is.

zondag 12 december 2021

Uutsproak van schoap, schaop, schaap, schaf

Dit stukje gijt over Nedersaksisch en plattduuts. 

Ien t Humbold-museum ien Berlien zag n huul mooie koart over uutsproak van t woord "schoap", of beder de schriefwieze van de uutsproak.

De Duutse sproak-wetenschapper Georg Wenker (1852-1911) deed, as een van de eersten, ien de 19de iw al onderzoek noar dialekten. Hij onderzocht veural de contreien woar plattduuts sproken wer. 

Op dizze koart ken je zien dat der n schaarbe grins was bij Danzig. Dit is de Duutse noam van e stad;  de Poolse noam is Gdańsk. Ik beperk me hier tot vermeldeng van noamen en uut welke toal die kommen. Doar met he'k bewust gien uutsproak doan of de stad pools, duuts, Hanze of vrij-stad is. Dat is een iengewikkelder kwestie.

Wat ok ienteressant is, dat dizze Georg Wenker ien die tied al de 'oa' bruukte veur de klank die ok deur Grunnegers bruukt wordt. 

Ien Denemarken hemmen ze lange tied dubbel 'aa' bruukt, beveurbeld bij 'Aarhus', de grootste stad ien Jutland. An t enne van joaren negenteg veurege iw hemmen ze dat aanpast. Nou is t Århus, met n rondje boven de 'A'. Ze spreken Århus uut zo ongeveer as de Drentse 'ao'. Zo hemmen je n konventsie die hiet ok ien t Engels de "Aarhus-convention" (Dat gijt over t recht op ienformoatsie, participoatsie en rechtsbijstand aangoande milieuzoaken).

Ien Duutslaand bruken ze ok de dubbele 'aa'. Doar met doelen ze op de klank gliek an de Grunneger oa-klank. Dizze kommen je tegen ien Oost-Vrieslaand (Ost-Freesland).

dinsdag 30 november 2021

Bakkerom en nije wotterbaargeng

t Het aal weer n schofke leden, mor de openeng van de nije wotterbaargeng ien t Zudelek Westerkertier is n feit. De Redendiek is ophoogd en der bennen nog veul meer dieken (koades) aanleit.

Bij de Bakkerom bennen grode waarken uutvoerd t leste joar.

Bij veul regenval en hoge wotterstaand van t Dwarsdiep zel t wotter uut t diep loaten worden zo t laand op - met koades / dieken der om toe. Dat veurkomt dan n overstromeng elders.
Der bennen sluzen, stuwen en gemoalen anleit.
t Was nog mooi weer ien e haarfst, toen k met de fiets even over de nije diek rieden kon.
t Wotter zel nou wel hoger stoan, wat dat angijt is der weer oardeg wat vallen leste doagen.


woensdag 17 november 2021

Oorkonde uut Bösel Duutslaand

 Zotterdagoavend mocht k de 25ste Borslapries ien ontvangst nemmen. Zo was ik op vizide ien Bösel ien Landeskreis van Cloppenburg niet al te ver òf van e stad Oldenburg.

Doar heurt ok n oorkonde bij. k Heb gedichten veurdroagen ien t Westerkertiers. n Bietje promotie van e gemeente Westerkertier ken gien kwoad, docht ik zo.

Ik mocht de pries ien ontvangst nemmen van dizze mevrouw van n bedrief van e lokoale middenstaand.

t Is bizunder om zo met allerhaande minsen uut contreien as Ost-Frieslaand, Emsland en Oost-Foalen nedersaksisch te proaten. 

Carl-Heinz Dirks, plattduuts schriever ien t Ostfries, deskundeg man op terreinen van veel streektoalen en 'Nachdichter' (tolk, vertoaler) het verscheidene gedichten omzet noar t Ostfreesk. Teksten bennen prachteg!




 



maandag 8 november 2021

Scheve verholdeng

Zo nou en dan moak k even n wandeleng. Even et van Starkenborchknoal del, n kertierke lopen. Ok even eenden tellen. Allenneg 'wilde eenden'. Ien e vörm van n oardege opdracht: erken en wiefkes apad tellen onder t lopen, je maggen niet stoppen. Gewoon vlöt deurlopen.

 

Ien n dikke 10 minuten telde ik 66 erken en 33 eendewiefkes. Dus van de 100 eenden: tweedaarde erken en eendaarde eendewiefkes. Vroag is: Woar bennen de wiefkes bleven? Ik wiet wel, ik ben niet de eerste die zukse vroagen steld. Mor toch. Zuks n scheve verholdeng. 

Op e foto zien je 7 erken met scheve ogen kieken noar twee wiefkes. Tuurlek geft dat scheve verholdengen, zol je denken.

Mor hoe ken dat toch, dat der zo weineg eendewiefkes bennen? Bennen ze niet vlug genog as roofvogels loeren? Of bennen et de roofdieren as marter en meert? Leggen eenden t loodje as ze op t nust broeden? Over broeden gesproken, of aans: over uutkomst van eendenusten gesproken: Hoeveul eendepielen hemmen joe of hestoe dit joar zien? Ik, bar weineg. 


zaterdag 6 november 2021

Burgemeester Westerkertier tekent Pact van de Vriendschap

5 november was de "Karavaan van de Vriendschap" van Simon Vuyk en co in Gerkesklooster-Stroobos en ien Opende. t Werd n bizunder gebeuren. Veur t eerst was de Karevoan van de Vriendschap vanuut Fryslân over de grins noar Grunnengen.

Deur de wetholder/loco-burgemeerster van t Westerkertier Geertje Jacobi is t Pact van de Vriendschap ondertekend. Bij zuks n plechtegheid heurt meziek en n gedicht De Lauwers. 

De Karavaan van de Vriendschap wil minsen verbienden. Tegen eenzoamheid ien, leegdrempeleg kontakt te leggen, n proatje te moaken en vriendschap zaaien. Simon Vuyk op de bakfiets met een groep fietst deur Vrieslaand en dizze dag veur t eerst ien Grunnengen.


Eerder op de dag hemmen we de schoel ien Gerkesklooster bezocht. Ondanks t regenachtege weer deden kiender enthousiast met. De troubadour Bruno Rummler zong ien t Frysk en Nederlaandstoalege verskes. Kiender zongen hard met. Der was poëzie. t Gedicht Mama over luusteren en n stemmetje ien t heufd. En t gedicht Mussen tellen ien t Westerkertiers. Toen ging schoel weer ien. 

 

t Mos weer vedder. De karevoan komt een keer ien de moand ien n regio van Fryslân. 



vrijdag 29 oktober 2021

Redendiek ophoogd

De Redendiek is ophoogd, dat wil zeggen veur de helft. Vanòf de Boerakker kaant rekend.

Summege dingen maggen gien noam hemmen. Doarom is der gien bret te vienden met Redendiek of Redendijk. t Is n onverharde weg noordkaant Boerakker en zuudkaant Kuzemer en Nijkerk. Dus t is n ree op n olle diek dat dwars deur t polderlaand van knipgrond en veen gijt, zo komt me grond tenminsten veur.


Veur wotterbaargeng is hier de Redendiek zowat n meter ophoogd, om wotter keren te kennen ien tieden van overlast. Der bennen 'asfaltbrokken' overhin leit. Doar woar gien wotterbaargeng neudeg is, kommen je weer op d'olle hoogte. 

Met t woord 'ree' of 'reed' is wat bizunders aan de haand. Ien t Frysk (Kollumerlaand, Surhuzem) is et 'reed'. Bij Moarum, Opende, Körnhörn is et ok 'reed'. Kommen je noorderleker ien t Westerkertier dan is et n 'ree'. 

Veural ien t veengebied van t zudelek Westerkertier en aanderkaant de grins ien Vrieslaand bennen der veul weg die 'reed' ien de stroatnoam hemmen. Dat zie je op klei grond minder. Voak is doar n ree n onverharde weg noar n hiem of boereploats. t Ken ok n deurgoande, onverharde weg wezen. 

Reden bennen voak van sintels, grint of puun. Mor boeren harren vroeger ok onverharde reden t laand ien lopen. Tegenwoordeg is elke ienrit noar huus of boerenploats verhard, mor t hiet nog wel ree/reed.

Ien Oost-Grunnegen hemmen ze t over een 'loan'. En dan ken t weer wezen dat minsen denken dat ze dat woord ok veur reden ien t Westerkertier bruken moeten. Mor dat is onneudeg. Doar is gien reden veur, om zo te zeggen.

 


Kienderverloatenbrug - Kinderverlatenbrug

 Lest trof k bizunder bret. Kienderverloatenbrug - mor dan op zien Nederlaands.

Et lag der ienderdoad wat verloaten bij. t Bret lag bij de brug over t Hoendiep. Schippen die vanòf t Van Starkenborchknoal t Hoendiep opvoaren, kwammen dit bret tegen. 

De Kienderverloatenbrug leit nog weer een 10 km vedderop noa de Poffert ien Hoogkerk. Doar ken je van t Hoendiep noar t Auwerderdiep opvoaren. Dichtbij Hoogkerk ien e buurt van Vierverloaten. Dan ken je onder de Kienderverloatenbrug deur.

Verloat is t Grunneger woord veur "verlaat" - een kleine schutssluus ien n diep of knoal.

vrijdag 22 oktober 2021

Biebeltekst ien t Westerkertiers

n Week of wat leden wer k benoaderd deur domnee Pieter Kars van der Kamp uut Gruupskerk. Hij het n podcast met biebelteksten en preek der achteraan. Zo he'k de tekst ien t Westerkertiers veurlezen. 

Heur mor even op soundcloud: Podcast Over de Liefde - ds. Pieter Kars van der Kamp.

Ik mocht I Korinthiërs 12 verzen 1-13 veurlezen. t Gijt over de liefde. Dat stijt ien de eerste brief (wel n huul lange brief) van de apostel Paules aan de gemeente ien Korinthië. Der volgde loater nog n tweede. Veur mij is dit een van de mooiste teksten uut t Nije Testament.

Omdat Grunneger Biebel meer ien e toal is van t Hogelaand en Oost-Grunnengen, he'k de biebeltekst omzet noar t Westerkertiers. t Was schier om te doen.

Nou zien we nog ien e spiegel vol diezegheid. t Blift roaden hoe of et der uutzigt. Mor domt stoan we oog ien oog.

t Geft n nije ienvalshoek en doardeur schient der weer aander licht op zukse olle verzen.

woensdag 13 oktober 2021

Laandschap westkaant Stad kleiner worden

Ze bennen al n poar joar doende met nije elektriciteitsmasten te ploatsen. Bij Hoogkerk, de Povvert, Den Hörn, aanblik van t laandschap is radikoal veraanderd.

Zoveul koabels en masten deur de lucht. Summegen doen der ienspiroatsie met op. Aandern kennen der energie van kriegen. 

As ik kiek vanuut t westen noar t oosten steken koabels boven de boomkrunen uut. Dit joar is t laandschap westkaant Stad wat kleiner worden. 



zondag 10 oktober 2021

Mooi noajoarsweer nuigt tot spiegeln

Oktober is rojoal met mooie doagen. Zoveul zun dut n mins goed.

Mor blief ien e zun, want ien e schare is t kold en der waait n fiene wiend. Zuks weer nuigt tot spiegeln, vernam ik, toen k hokkelengen ien t laand zag.

Hier is n moment noa de vergoadereng; tied om even ales te weerkauwen.
 

 


zondag 3 oktober 2021

25ste Duutse Borslapries veur Nederduutse toal en literatuur

De Borsla-jury het de Borslapries 2021 toekend an n rieg gedichten van mien haand. Uut n artikel van de Duutse krant Nordwest Zeitung 29 september 2021 stijt et zo:

Hieronder t persbericht ien t Westerkertiers:  

Dichter Willem Tjebbe Oostenbrink uut Zuudhörn is met de 25ste Borsla-pries onderscheiden. Oostenbrink krigt de pries veur zien de rieg gedichten 'Begrip te boven veurbij verbeeldeng' - ofwel ien t duuts: 'Jenseits des Verstehens’. De cyclus bestijt uut n zestal ien t Westerkertiers schreven gedichten. Jurylid Jutta Oltmans zeit over de gedichten: De dichter schildert met veul 'hartenwarmte' prachtige beelden. "Hij moakt 'lüttke Saoken' groot en stelt doarbij vroagen over wat t leven de muite weerd moakt." 

t Is tweede keer dat Oostenbrink de Borslaprie krigt; d'eerste keer was er prieswinner ien 2014. De Borsla-pries wordt toekend deur de Borsla-Vereniging veur nije Nederduutse toal en literatuur. De uutreikeng van e Borslapries zel wezen op 13 november ien Bösel ien e gemeente Cloppenburg (zuidwesten van stad Oldenburg). De Borsla-Vereniging wil de toal en kultuur weerskanten van e grens aanpitjen. De priesvroag is vernoemd noar de naam die de stad Bösel ien e middeliwen droeg.