Veul heil en zegen ien t nije joar

Veul heil en zegen ien t nije joar. Met dizze blog goan we t olle joar uut.  

Krekt as de sprutters. Vogels vliegen zo t nije joar ien en ze hemmen niks deur. 

Nou ken je denken dat foto mislukt is. Mor as je dit as n impressionistische òfbeeldeng beschaauwen, liekt het prachteg. 

Lest trof ik n man die kloeg over t weer. Doagen bennen zo kört, zee er. Gelukkeg aal, zee ik, want aal die grauwe en grieze doagen duren lang zat. 

t Was n roereg joar. Sums zoekt n mins grinzen op en wil zij of hij wereld groder moaken deur vedder te goan as meugelek liekt. Mor, t komt me zo veur dat grinzen sums ok minsen opzoeken. 

Tot slot nog n koartje der bij (met dank aan dochter).

 

Optreden op de Jade ien Zoltkaamp

7 december op de Winterfair ien Zoltkamp met muziek en poëzie op schip de Jade. 

Optreden van Jetta Post met laidjes ien t Grunnegs op de gitaar.

Toen kwammen der twee dichters. De West-Vloamse dichter Evelien Borgonjon - al joaren woonachteg ien Warffum met mooie verhoalen over, onder aandere, schoel en leerlingen. 

En doarnoa ondergetekende zulf. Was n mooie mirreg. Buten regende t. 

Mor binnen was t novvelk met muziek, poëzie en waarmte. Met dank aan kunstenoars en kaggel.

  

Zun ien t wotter

Zun ien t wotter schienen zien.

Da's niet zo stoer, wat wotter aangijt. Nou zellen sommege minsen denken kennen "Geef mij mor wat zunschien zunder aal dat wotter". 

Veul regend, het et zeker. Mor tussendeur schient zo nou en dan zun ok wat. 

Dizze twee rammen trekken heur niet veul aan van al t wotter. Ze doagen nkander uut. D'een stekt zien veurpoot uut. Kiek mor uut, k ben naargens bang veur en zeker niet veur dij. 

Winterwelvoart ien Zoltkamp 7 december met poëzie

 Nijs uut Zoltkamp. Winterwelvoart met poëzie op 7 december tussen 15-17.00 uur.

We stoan op de prachtege, sfeervolle klipper de Jade. 

 

Klappen en verklappen

Hier stijt ien e bovenste plank links, t woord klapbank. Dizze trof ik aan op e wandeleng ien e contreien van Heinkenszaand (Zuud-Bevelaand - ien Zeeland). Om te klappen. Dat doen wij eiglieks niet meer; klappen zunder handen. Ien Vloanderen wordt ok veul klapt (zunder handen).

Dizze hond zoekt zien boas. Misschien is er aargenswoar hin goan. k Zel te niet verklappen. 

Kiek dat woord kennen we nog aal. "Klappen" is dus gewoon wat kletsen, proaten, spreken. Verklappen wiest op wat met zin deurvertellen; verspreken wiest meer op n misslag van de spreker wanneer tong meer dut, as dat kop bijholden ken. 

Vedders ontdekte k ien e hoaven n schip met de noam Scharhorn.

 t Liekt op "horn" dat je tegen kommen ien Grunnegen en Fryslân en Noordholland. k Ben der nog niet over uut wat Scharhorn betekent. 

Augsbuert, Lytsewâld en Lutjewold

Gemeente Noard-East Fryslân wol n wat dudeleker en met moat en regel òfsproaken deurvoeren over toalgebruuk. 

Zo is der plak zuudkaant Kollum - krekt boven "Lest Stuver" bij de brug, doar leit t gehucht Augstbuert. Zo het t plak hieten sinds tiedstieden. Mor ien t Vries hiet dat Lytsewâld. En dus hemmen ze bedocht dat der twee noamen op t bret mossen. t Mooie is: ze hemmen de Vriese variaant Lytsewâld en de streektoal-variant van Kollumerlaands Augsbuert der op zet. 

Dat Lutjewold ien de titel van dizze blog wordt niet bruukt - dat was even mien vertoaleng. 

t Kerkje van de Augsbuert stijt wat verkropen tussen bomen en boskes.

Met wat muite he'k toren vastleid.

Met die streektoalen ien Vrieslaand valt et nog niet toe om ales goed deur te voeren. Want as Augsbuert n bret het met twee schriefwiezes, hoe moet dat dan met Warfstermeulen (Nederlaands: Warfstermolen)? 

De Vries-sprekende minsen maggen dan wel Warfstermûne zeggen, mor de woarheid is, dat ien Warfstermeulen gien of naauwlieks Vries sproken wordt. Der wordt Kollumerlaands, Nederlands, Westerkertiers sproken. Dus doar zol ok streektoalnoam Warfstermeulen schreven worden moeten. 

t Is òfwachten wanneer dizze gemeente de noamgeveng van Warfstermeulen oppakken zel. 

k Zie volop kansen veur Warfstermeulen. 

Grunneger bloar ien Vrieslaand

Dizze koe zigt der uut as n Grunneger bloarkop. En de koe stijt ien Vrieslaand. 

Dit is ien Achtkarspelen - tussen Visvliet en Butenpost. t Hiet doar: t Uutland (it Útlân - ien t Frysk). 

 

Meer as 100, 120 joar leden kwammen veul Vriese boeren noar t Grunneger Westerkertier. Die brochten heur eigen koeien met, voak stamboekvee. t Zwartbonte vee verdrong ien die tied de Grunneger bloaren, want ze gaven meer melk. Grunneger bloaren werden zeldzoam. 

Met de komst van Amerikoanse koeien ien e joaren zesteg en zeuventeg kwam der nije bewegeng en minderde et hard met FH-veestoapel. 

En dan nou n bloarkop met de kop omhoog "yn e Fryske greiden". Wel n mooi beeld. 

Den Ham en kledengsstukken

Nou was ik ien n winkel en k zag DENHAM. 

Der is kledingslien met de noam DENHAM ontwikkeld; t tweede woord ien e rieg.    

Zollen ze ienspiroatie opdoan hemmen bij t Grunneger Den Ham, n gehucht van misschien minder as 100 ienwoners? Of zol t verwiezen noar t dörp ien Overiessel, dat wat groder is?

Of verwiest et noar t Engelse Hamlet; t wereldberoemde personoage van Shakespeare. Ien t Engels is 'hamlet' ien wezen een lutje 'ham' ('let' is feitlieks n verkleineng: leaflet, piglet). 'Ham' is n nederzetteng, kleiner as n dörp, zunder kerk, zunder bestuur. Dus, n gehucht, buurtschap, sums n enkeld huus of boerenploats. Doar ken-je je van ales bij veurstellen op t Grunneger laand - op n gast, n woard of wierde. 

Oavendmist

 Mist kleurt t laandschap. 

As je dit zien, ken je denken: Mist moakt ales mooier. t Is de mooie kaant van mist. Mor krekt as bij winterweer met snij en ies, zit der ok n gevoarleke kaant aan. t Zicht is stukken minder en je bennen zulf minder goed zichtboar. 

Dat dut me sums aan joaren zeuventeg denken. Toen kon t zo dokeg wezen dat je zowat gien hand veur ogen zaggen. 

Een keer harren we n buurwichtje veur t oppassen. Toen ze op n novemberoavend t hiem opfietsen wol, miste ze de dam en fietste d'iersloot ien. 

Toen wer der bij ons aanbeld. 

Der bennen ok huul wat slimmere ongelukken gebeurd ien die tied.  n Weg oversteken ien e mist kon levensgevoarlek wezen. 

Elk zien eigen stoep

Enkeld loop ik nog deur stroat doar minsen aalmoal heur eigen stoep hemmen. 

Elke stoep het eigen vörm, hoogte en petroon van tegels. Hierndoar n bloempot. t Het wel wat. 

k Vroag me òf wanneer ien dörpen en steden de nationalisoatie van stoepen deurvoerd is. 

Ien Zierikzee keken dizze vogels woakzoam ien t rond. 

Brug zwaait zun noa

 Ien Zeeland hemmen bruggen t mor drok. 

Der mos n schiet bootje deur t kenoal bij Hansweert. Doar stonden we even te wachten tot de lange mast veurbij was. 

Toen was et weer doan.

Zun har de dag der ok op zitten.

Nacht van de Nacht - optreden Oosterkerk ien Stad 26 oktober 2024

 Aankommende zotterdag is t Nacht van de Nacht. Ien de Oosterkerk zel k lezing holden.

t Is n landelek initiatief van Nacht van de nacht.

 Lezing: Willem Tjebbe Oostenbrink - over t Grunnegs en veurdracht van gedichten en gedachten over t thema "Twijduuster" en over de Nacht.

 Gedichten: Sylvia Dragtstra

Adres: E. Thomassen à Thuessinklaan 1, 9713 JP Groningen, Netherland

Tied: 20.00-23.00 uur

Prissentoatie - Onderwijscanon op 24 oktober 2024 Zuudhörn

Dunnerdagoavend 20.00 uur ien e widde kerk Zuudhörn (Dörpskerk) zel de prissentoatie wezen van de Onderwijscanon Westerkwartier (onderwiescanon-Westerkertier)

Een en aander wordt organiseerd deur Aarfgoed Westerkertier: Erfgoed Westerkwartier 

Die oavend zel der ok poëzie ien t Westerkertiers wezen van dichter Willem Tjebbe Oostenbrink.

Iengang is vergees; groag even aanmelden: info@erfgoedwesterkwartier.nl.

Taorl ien Drenthe

 Dit bret stijt ien Drenthe ien t dörpke Taorl. Logisch zollen je denken. Want et hiet ok zo. 

Ien noavolgeng van Fryslân het Drent nou al verscheidene bredden met noamen ien t Drents. Me dunkt verstandeg. Woarom?

Omdat veural minsen die der gien verstaand van hemmen allerlei nije vervoegengs en uutgangen bedocht hemmen veur Drentse plakken, diepkes en wegen. t Is ien wezen een grode bende ien toallaand wat Drentse plakken en benoamengs angijt. 

Misschien dat t Drentse Huus van de Taol hier road wiet. 

n Poar veurbeelden:

• Der is aargenswoar ien t noorden van Drenthe n Assense weg/stroat, ien plak van Asser weg/stroat.
• Joarmaart van Roon hiet gien Roner maart meer.
• Dwingeloo (ien t Drents Dwingel) het n Veld dat hiet Dwingelerveld. k Was verbiesterd toen ik ien t noorden te waarken kwam en vernam dat der 'd' ien zat. Wel dat bedocht het!
  Ik goa t verkeerde woord hier ok niet voluut schrieven. Dan kommen der ok nog minsen die met google noagoan hoe voak of iets bruukt wordt en kommen ze tot de slotsom dat et wel weerde hemmen moet, om reden da't zoveul bruukt wordt. Der bennen huul wat verkeerde zoaken die mor wat veul noavolgeng kriegen.  
• Ien noavolgeng van dizze onkunde, las k n haalf joar terug ien Emmen en omstreken, dat gemeente op zoek was noar noar Emmense coördinator, of zuks wat. Woarom gien 'Emmer' meer? Dat geëmmer met die -se uutgang, is stoer te keren. Nijmoodse fratsen van media, recloame, en toalonkundegen zellen kennelek de Nedersaksen en Fryske luu wel even leren, hoe of dat et wezen moet.  Zo he'k ok regelmoateg 'Leeuwardense' ien plak van 'Leeuwarder' lezen. Wat is hier loos, denk je dan? 

En zo kommen we met de onweerstoanboare eigenwiezegheid van Nederlaandse spelleng en neerlandistische deskundegen niet uut op Tarelse diep. Nee, het is Taarlo ien t Nederlaands en dus wordt t diepke t Taarloosche diep. 

k Heb me vertellen loaten dat een regio-deskundige bedocht het dat de 'ch' weer terug mos ien de noam, krekt as bij Drenthe de 'h' en Drentsche de 'ch'. 

Kiek tegen zuks wat, helpt ok gien Haarlemmer eulie meer. Ien Haarlem en omstreken hemmen ze ok al t bijvoeglek noamwoord ombatterijd noar "Haarlemse burgers". Proaten ze doar nou van Hooghoarlemse dieks? 

Om gedachten wat tot rust te brengen, he'k wat over peerse velden zwurven. De heide ston ien blui. Doar heurde k de stem van mien moe proaten over heidestruken en dat ze zo stommegroag wat heide takjes thuus hemmen wol. 

De heidevelden, de peerse vlaktes, doar ze ien heur jeugd noar toeging tiedens femiliebezoek ien Drenthe. De uutstrekte velden met kleuren die je kop tollen deed. Ze warren der weer. 

Bretons

Frankriek het verscheidende minderheidstoalen. Ien Bretagne wordt Bretons sproken. Bretagne leit ien t westen van Frankriek, onder Normandië.  

Ienteressant te zien hoe dat t Bretons bruukt wordt op bredden en bij ienformoatiematerioal. De uutsproak he'k nog niet onder de knij.

Bretons is de toal van de Bretons. De Bretons (of Bretoenen) is n Keltisch volk (Bretons: Bretoned/Breizhiz). De Bretons bennen ien e daarde tot zesde iw uut Engelaand en Schotlaand noar Bretagne toe trokken. 

Toen ik an t enne van september doar was, spraken de luchten tot verbeeldeng.

k Was ien e hoavenstad Lorient. Bovenstoande foto loat de iengangen zien van de grode hallen zien woar de Duutse onderzeeërs tiedens de eerste drie joaren van de Tweede Wereldoorlog baauwd werden. 

Grode febriekshallen ien e hoaven met 35.000 man (dwang-)arbeiders. Der bennen ien totoal meer as 1.000 onderzeeërs fabriceerd, ien zo'n drie joar tied. 

Òfstapmomenten ien t Westerkertier

 Ze hemmen ien t Westerkertier wat nijs veur fietsers. Niet allenneg mor fietsen, ok òfstappen. 

As je zo wat rondfietsen, ken t goed wezen om ok even stil te stoan. Misschien hemmen ze doar ok wel geliek aan.

Kiek mor even op de webstek van t fietsnetwerk: Knooppunt Over Laand en Licht

Gelieke tred

Voak is dudelek wat onkruud is en wat perkbloem. Toch ontgijt je sums t onderscheid.

Ja, k wiet et, dizze foto is niet van al te beste kwaliteit. Mor ik kreeg t niet beder vastleid. Op dizze òfbeeldeng stoan verscheidene planten, mor t gijt om twee.

1. De lila bloemege : tot de hoogte van de gele lien (linksboven)
2. De melde is wat spril, mor as je goed kieken zien je de groenege knoppen en bloemkes; tot de hoogte van de blaauwe lien (rechtsboven).

Wat mij nou zo bizunder veurkomt: ze bennen ongeveer even hoog. En dat op 2 meter hoogte! t Het n slim gruizoam weer west dizze zummer. En aalsmor hemmen dizzent gelieke tred holden. Soamen op. Schier.

Nije gasten ien contreien

Der wordt wat òfreist deur t laand, deur Grunnegen, over de wereld. Deur minsen mor ok deur beesten.

Dizze witachtege, roomkleurege koeien bennen fraanse koeien: Charolais. Ze bennen beheurlek gespierd, dus n vleesras.

En doar was n perceel, met veurnoamelk huulmoal zwart of rood vee. Mor t warren gien bloarkoppen. De bruun-achtege koeien harren wat weg van Jersey-koeien, mor die zwarten kon k niet goed thuus brengen. Summege koeien bennen ok wat wit op e buuk, mor t liekt n kwestie van tied bij dizze veestoapel, dat ale beesten egoal bruun en zwart bennen. 

Hier zien je hoe de zwartbonte Amerikoanen (Holstein-Frisians), nou stoadegan vervangen worden deur roodbont vee of aandersoorteg zwarttekend vee. t Ken wezen dat der kruust is met roodbont Fleckvieh (Vlekvee uut Zuud-Duutslaand, Zwitserlaand), dat durf ik niet recht te zeggen. 

Mor, de grode slungelachtege zwartbonte Amerikoanse koeien die ien e joaren zeuventeg ien flitsende snelheid t Fries-Hollandse vervongen, worden nou hierndoar weer ienhoald deur aandere rassen. 

n Olle man van dik ien de negenteg, geboren onder Zuudhörn, vertelde mij joaren terug dat aan t begun van twintegste iw Friese boeren die noar t Westerkertier trokken, heur zwartbonte koeien metnammen. Friese koeien gaven meer melk as bloarkoppen. En zo dunden de Grunneger boeren met bloarkoppen hard uut. 

K. Ter Laan stelt ien zien woordenboek dat Grunneger Bloarkoppen ien wezen uut Hunzego kwammen.

Joaren zeuventeg kon ik n 3, 4 boeren met bloarkoppen ien e omgeveng.

Toen kwam de Amerikoanse (HF-ras, Holstein-Frisians). Ien n mum van tied was t Fries-Hollandse (FH-ras) veebeslag uutdund tot 1-5% van aal t vee ien Nederlaand. Nou zien je meer bloarkoppen as Fries, zwartbont vee. 

"t Ken verkeren, zee Bredero", zee mien pabbe.

Wel ik nou percies aanhoal, is even de vroag.

Zwoanen bij zunsondergang

 Zwoanen ien tegenlicht.

Je zien der niet meer van, met ien e zun kieken. Toch geft dit tegenlicht wel n oardeg effect.

k Kwam n poar vraauwen tegen met elks n hond. Ze woarschaauwden mij, dat vedder ganzen zatten. Doar mos k veur uutkieken, want ze warren heur dood schrokken toen de tekkels aansloegen. 

Ach, ja zo gijt dat. Je kennen zo de schrik te pakken hemmen, dat je n zwoan veur n gaans aanzien.

Optreden op Monumintendag ien Golden Liw Noordhörn - 14 september

Ankommende zotterdag 14 september - veurdracht van gedichten ien Golden Liw - Gouden Leeuw.

Ien de Golden Liw bennen allerhande aktiviteiten: muziek, dans, veurdrachten en theoater.

Met gedichten ien t Westerkertiers en ien t Nederlaands van mien haand. Kom mor even kieken en luustern.

Mooi òfwizzelnd program van 11.-15/16.00 uur.

* Bezoekers kunnen in de Gouden Leeuw een indruk opdoen van het
reizen met paarden en koetsen in voorbije tijden.
* Vanaf 11.00 uur kunt u gedurende de dag een gratis koetsenritje door
Noordhorn maken in de Utrechtse Tentwagen van paardenman Piet van
der Zwaag uit Enumatil.
* De kiepkerel zal langskomen om zijn waren aan te prijzen.
* In de gelagkamer wordt u verwelkomd door de kastelein.
* Wie dat wil trekt een historisch kledingstuk aan en laat een leuke foto van
zichzelf maken.
* Muzikanten zorgen voor een vrolijke sfeer en er is verkoop van brocante
en restanten van het voormalige kostuummuseum.
* De historische kledij wordt verzorgd door Everlasting Kledingverhuur uit
Grijpskerk

Kiek mor even op webstek: Monumentendag Gouden Leeuw

Weerde van Moin

 Ien t laand van Moin kwam ik ien n winkelstroat dizze tekst tegen.

k Meen t goed te verstoan, mor met de tweede regel achter d'eerste, ken je meer kanten op. Zit de kwaliteit nou ien vis of ien Moin zeggen. Misschien wel ien beident. 

Dizze man Jessens het zien Vishuus ien Leer.

Groanwachter ien Kaszoeby - Polen

 Nog n bericht uut Kaszoeby contreien ien Noord-Polen.

Dizze man he'k de groanwachter noemd. Dat von k wel n geschikte term. Groanwachter op e grins van garst en boekweit.Boekweit blift n mooi gewas om te zien.

Twee soorten dakmaterioal: links rijt, recht stro. Strooien dakken zien je host niet ien Nederlaand, mor ien t Openluchtmuseum warren der verscheidene huzen met strooien dak.

Hier nog n òfbeeldeng van n tekeneng met Kaszoeby toal en tekens.