Gedicht Uutzicht op e tuun

n Gedicht met beeld: Uutzicht op e tuun. 

 

De potloodtekeneng is van mien dochter Ada Oostenbrink. 

t Gedicht stijt ien de bundel Zolt en Stof (Vliedorp Houwerziel 2017) 

Nije kleuren ien t laand - Facelia - Bijenstuut

Nije kleuren op t Grunnegerlaand: Phacelia - bijenstuut. (Letien: Phacelia tanacetifolia)

Dit veld trof k aan tussen Wehe Den Hoorn en Waarfhuzen.  

Ien t Nederlands wordt et bijenbrood noemd. Iemstuut of bijenstuut (stoet) op zien Grunnegs. Bloemen bennen peersachteg, pimpelpeers. Iensecten bennen der verzot op. 

Bijenstuut wordt deur akkerbouwers bruukt as zogenoamde groenbemester. Noa de oogst ien juli ken bijenstuut op stoppellaand ienzaaid worden. Dan is t gewas kloar veur de blui ien september.

Plant komt van oorsprong uut California. Nou ken je t ok verwilderd aantrevven. 

Oaltoek

Dizze foto geft n bizunder veurwerp weer: d'oaltoek. 

k Har n huul gesprek met de viender van t veurwerp. Hij was der slim wies met. 

Dizze oaltoek is vonden ien t Schipborger diepje, of Zeegser loopke, Anderense diep of wat niet meer. Drenthen proaten eiglieks noeit van Drentsche Oa. As t diepke ien Grunnen aankomt, krigt et de noam Drentsche Oa. 

Oaltoeken werden bruukt om oalen (paling, aal) te vangen. Voak wer n top stro goed vastbonden met vleesòfval ien t wotter gooid. Dan was et n nacht wachten en kwammen oalen derop òf. 

As de top stro uut t wotter trokken, kwammen d'oalen met. Toch wol zo nou en dan der nog wel een ontkommen. Gien nood. Met d'oaltoek kon je d'oal as nog snappen.  

Toek het meer betekenissen: Even wat ienformoatie uut K. ter Laan zien woordenboek. 

1. Vörk om oalen met te vangen. n Aander old woord is elger.

2. n Toek wicht is n loos, listeg wicht. Toeke vent, bijdehante vent.

3. Toek op sinten, begereg noar geld. Verzot op wezen, hiet op wezen.  

4. Toek is ok n tak met bladden. Dus as je n tak met bladden van e boom roppen, hemmen je n toek te pakken. n Toekje ken takje wezen van 30 cm mor toek is ok n dikke tak van n poar meter. 

 

 

Over onvoltooid verleden tied en voltooid tegenwoordege tied ien t Nederlands as film en dia

Een nieuwe blog op Meandermagazine. De columns op Meandermagazine verschijnen in het Nederlands.

Over het gebruik van de onvoltooide verleden tijd en de voltooid tegenwoordige tijd in de Nederlandse taal en in het Duits en Engels. 

Foto van: website Meandermagazine.

Een nije column op Meandermagazine. Dizze colums bennen ien t Nederlands. t Onderwerp gijt over Nederlaandse toal en Engels en Duuts. Misschien wel oardeg om te lezen. 

Veur de column: kiek mor even: Column over de tieden van toal ien t Nederlaands en aandere toalen.

Tied om te verploatsen

n Nije rups vonden. Nog noeit eerder zien. Haartstikke zeldzoam denk je dan. 

Dat is n woanbeeld. t Is huul gewone rups. Let op, de rups beweegt linkerkaant uut en het n piel op t uutenne op zien rug. 

Noam van de rups is: Lindepijlstaart (NL). Lindeboompielstat op zien Grunnegs zellen we mor denken (Letien: Mimas tiliae). 

Zo ken je elke dag nije dingen zien onder de meest gewone zoaken. 

Wel meer wieten wil, beveurbeld hoe de vlinder der uutzigt, kiek even op webstek van Vlinderstichteng: Lindeboompielstat Vlinderstichting.

Nou he'k aargenswoar lezen dat de Letiense term Mimas verwiest noar de reuzen ien de Griekse klassiekers. Dizze reuzen bonden de stried aan met de goden. Om n lang verhoal kort te moaken: t Liep niet goed òf - veur Mimas, dan. 

 

Ienspectie

Vogels hemmen et mor drok as der dingen op stroat leggen blieven. T wordt ok wel òfval noemd. Mor zo kieken zij der niet tegenaan. 

Ales wordt onderzocht deur dizze vogels, zeevogels en duven. Ze bennen beder ien t uut nkander hoalen van spullen as bij nkander brengen. Elk zien eigen aandeel. 

Summege minsen vienden dat ze der n bende van moaken.  

Vogels wieten gewoon woar heur kracht leit. As ze kloar bennen met ienspectie, goan ze weer vot.

Dan is t tied dat aandern stokje overnemmen. 

Douwen - Douwenstertil en Warfhuusterloopdiep

 Nije ontdekkengs dicht bij huus.

Der bennen plakken dicht bij huus, doar k noeit kom. Starker nog, van summege plakken wiet ik niet van t bestoan òf. Douwen is zuks n plak. Der is ok de Douwenstertil (brugje) over t Warfhuuster Loopdiep. 

t Gehucht of buurtschap Douwen leit an e zuudkaant van Wehe den Hoorn en Leens (Lains op zien Hogelandsters). Douwen valt onder Zuurdiek. 

Muite weerd om doar n keer del te rieden met auto, op e fiets of wat kuiern as je meer tied hemmen.  

 

Weerkoatseng

Natte van leste regen is nog niet vot. Licht weerkoatst of verstaarkt de scheuren ien de bodem van n plas. 

Lienen ien n plas op n bospad ien Wielkopolska. n Kunstwaark op zich. 

Wichter en prumen

Wichter is de grunneger noam veur kleine pruumkes, ok wel mirabellen noemd.

Ze warren der ien overvloed. Tied om aan e slag te goan.

Sap moaken.

Wichter is ok t woord veur meiskes. Oeit op e middelboare schoel zee k n keer "Wichter bennen lekkere dingen". 

Doar begonnen jonges te lachen.

Mor ik meen wat ik zeg, zee ik. 

Ze gaven me groot geliek. 

 

 

Breuk en botseng ien Ardennen

Elke dag vallen der dingen en bennen der botsengs.

 Mor hoe voak zie je et gebeuren?

Vanuut d'auto zagen we de tak vallen. Tak vol van t ooft. Abbels werden te zwoar. 

De tak is der met uutscheiden. 

Ien dezulfde week zag k dit beestje leggen. Fatoale botseng het zien reis òfbroken. 

Grotten en spelonken ien Ardennen

 Joaren leden was k veur t lest ien Ardennen. Nou was et weer tied veur n grotbezoek. 

Hoeveul grotten bennen der wel niet ien d'Ardennen? Hotton, Han, en goa mor deur. Van n vriend las ik, dat er dizze summer plakken opzocht woar er joaren terug met zien olders west har. t Dagboek van zien pabbe har er met op e reis. 

As kiend ben k ien n poar grotten west, Valkenburg, aargenswoar ien België. En zo was mien moeke òflopen week met mij weer op vekaansie tiedens t bezoeken van de grotten. Ik heurde heur stem "Wat was dat mooi". 

Zo hemmen summege reizen meerdere loagen. Hetzij bovengronds of ondergronds, binnen of ien buten. 
 

Welkom ien Ardennen

 t Was mooi ien Ardennen. Mor dizze wc-pot veur de veurdeur aargenswoar ien Erezée begreep ik niet.

Gien idee van wat dat ding doar doen mos. 

Op de wandeltochten deur de bergen was der n beverdam. Die dieren zitten ien Wallonië ok niet stil. 

n Poar nachten knoagen en hups weer n boom plat. 
 

 

Puber-duuf het et red

 Doar zat t beestje op e grond. 

Zo ken je zien dat dieren heur ok vergissen kennen. n Vergisseng, misslag, misrekeneng, wel zel t zeggen. 
Mor jonge holtduuf was op de tegels te lande kommen. En as je nog niet goed ien e veren zitten, is dat gien goed teken. t Holtduufjong Pubo was te snel met zulfstandeg alles doen.

Zunder dierenambulance of aandere hyperalerte ienstanties is t beestje goed terecht kommen. Pubo is terug ien t nust zet. 

Bij pabbe en moeke die heur tweede jong weer aannommen hemmen en opvoed tot de puber echt vliegen kon. 

Tierntijntje - tjiftjaf

 Tierntijntje - tjiftjaf - moakt bizundere nusten. 

Ze bennen niet makkelek te vienden. Materioal van t nust gijt huulmoal ien omgeveng op. t Koegelronde nustje zit n 20-30 cm boven de grond tussen stangen van brannekkels, hoog gras en wat twiegen van struken. t Liekt minder rond deur de ruge butenkaant van dreug gras, rijt, dörre bladden, uutbloeide kronen van bloemen. t Nustje het n ovoale iengang, bietje n platachteg.

Nou wil t geval, dat dit nustje twee iengangen, of zo je willen, twee uutgangen het. Verkloareng is dat met twee uutgangen, tierntijntje ien geval van iendringers of rovers sneller votkommen ken. t Nustje bleef leeg. 

Tierntijntjes-mantjes moaken voaker meer as 1 nust. t Wiefke het et dan veur t uutzoeken. Van e ziedkaant ken je der gewoon deur hin kieken. 

Tot slot, he'k ien t nustje nog n apad veerke ontdekt: zwart met widde stippen. Dat moet denkelek van n bonte specht wezen. 

 

Merel (kliester) en zangliester

Dizze òfbeeldeng is van n zangliester (Letien: Turdus philomenos). Ien t nust zitten 3 jongen en warschienlek n gel ei.

Kleur van t ei liekt groeneg, mor is feitlieks felblaauw met zwadde stippen. Bizunder aan t nust is, dat e waand aan e binnenkaant huulmoal van leem is. Olders bekleden t nust niet met dreug gras. Mor goed, jongen worden der wel om groot.

Merel het doar aandere ideeën over. n Aandere noam die ien t Grunnegs veur merel bruukt wordt, is kliester (Letien: Turdus merula). Zangliester en merel bennen van zulfde femilie van liesterachtegen. Ien dit merelnust zitten mor liefst zes eier. Dat is uutzunderlek. Ik heb ien elk geval mor 1 keer n nust met legsel van 6 eier vonden. Gewoonlieks het merel voak 4-5 eikes. Kleur is blauwgroeneg, met roestroodbrune vlekken en stipkes. Zaangliester kriegen dus n wat schroalere opvoedeng, om zo te zeggen. Merels worden ien e watten leid, bij wieze van spreken dan. Of doarmet t verschil ien zang tussen merel en zangliester te verkloaren valt, wel et wiet, mag t zeggen.

Bosrietzanger ien brannekkels

Dit het wel wat weg van n karrekiet. 

Tekeneng van eikes, gespikkeld, met bruneg, oliefkleurege vlekken. Allenneg zit dit nust niet ien e rijten, mor ien e brannekkels. Ondergrond van eikes is ok lichtblaauweg en gien bruneg, as bij karrekiet. 

Source: wikimedia Аимаина хикари

 t Nustje is van de Bosrietzanger (Letien: Acrocephalus palustris). t Bizundere is, dat t nustje verscholen zit onder t blad van jonge branekkels. Mor t nustje is vlochten aan  olle brannekkelsstangen van verleden joar. Meer ienformoatsie over t vogeltje: op wikipedia. 

Met dat branekkels groder worden, wordt t nustje meer aan t oog onttrokken. Branekkels schieten de lucht ien, t nustje blift op zulfde hoogte. Wel bizunder baauwbeleid. 

Pepoavers ien blui

Pepoavertied. 

Noa de klaprozen, is t tied veur pepoavers. Ze hemmen gien goeie tied uutkozen om te bloeien. Klaprozen harren et dit joar al stoer. Pepoavers kommen en goan ien n vloek en zucht. 

Dizze tied van regen en buien bekört de bluitied slim. Ze goan op e eerste dag oarzelnd open, sums mor veur de helft. Dan bloeien ze n dag of wat. 

Mor zo nou en dan vallen noa een dag kroonbladjes aal òf. 

Wat ken-je der nog meer van zeggen, behalve dat ze mooi bennen. 

Aander joar beder.  

Doar bennen ze dan

 t Was zo rusteg ien kestanjeboom, dat ik docht dit wordt hum niet. 

Op n mirreg heurde k wat votvliegen. Ze warren der toch nog! De holtduven ien e kestanjeboom. 

Twee dikbekken van jonge holtduven (Letien: Columba palumbus; En: Wood pigeon) zaten me tussen t kestanjeblad stil aan te kieken.

Moekes mooisten bennen et niet, zol je denken, as je ze zo zien. Pielken van nije veren kommen deur t dons hin. Mor t is nog even òfwachten. De snoavel is ien verholdeng iendrukwekkend groot. 

k Verboas me der over hoe stil duven wezen kennen en hoe onopgemerkt ze hinneweer vliegen. Roar is dat. As je der niet op verdacht bennen, ontgijt je et finoal dat ze n nust ien e boom hemmen.   

Rijtvink en zwartpootsoldoat

Noamen zeggen niet altied even veul. 

Om mien kennis van planten te vergroten he'k n app doar ik allerhande soorten met opzoek. Dizze kevers hierboven bennen twee zwartpootsoldoaten. Me dunkt dat ze wat aans doen as oorlogvoeren.

Zo trof ik ok dizze rups aan. Rijtvink - Rietvink op zien Nederlaands. 

Dizze rups hier liekt wel de oar van n grasspier. Met zien/heur koaken vret de rups de grasspier op, en zo komt er aals mor leger. Wel wiet zit er aan t enne van de dag aan e grond.  

 

Holtduvenust ien kestanjeboom

Dit joar hemmen we gasten kregen ien onze kestanjeboom.

Sinds n aantal joaren snoei k onze kestanjeboom. D'eerste keer da'k kestanjebomen zag, die snoeid warren, was ien Tsjechië. Ien Nederlaand zien je dat zo wat noeit. Mor, woarom niet, zol k zeggen. Noadeel is dat je ien t veujoar gien mooie kestanjebloesem hemmen. 

Veurdeel is dat duven makkelek n plak vienden om n nust te baauwen. Holtduven, en aandere duven ok, leggen altied twee eier. t Duufke, dan wel te verstoan. Eier wat kleiner as krielpiekeier. Woarom duvesoorten niet meer as twee eier ien n nust leggen, Joost mag t wieten.  

Mor as je noar t nust kieken, liekt et meer as genog. t Nust is zo plat, met wat wiend is et n toer om eier binnen te holden. 

t Was wel stoer om t nust wat goed op foto te kriegen.  

 

 

Grutto op betunpoal

Ien e boskes verscholen het dizze grutto gien wiet van minsen ien noabijheid. 

Of misschien ok wel, mor stelt vogel der weineg belang ien. Zo verkropen ien boskes, voel je je toch wat meer een met noatuur. Tussen brandekkels, elderstruken, snielings, rijten, moerasspirrea zigt de wereld der toch wat aans uut.

Dizze òfbeeldeng geeft zicht op t verbiendengsdiepke tussen t Van Starkenborghkenoal en t Hoerediepke dat zo noar Nijziel stroomt. 

Op dizze òfbeeldeng zien je moerasspirearoest (n schimmel). Zo het moerasspirea zunder ien bloei te wezen n mooie oranje kleur. Bloei let nog even op m wachten.